Gökbilimciler Evrendeki en güçlü motorları anlama yolunda yeni adımlar attı: karadelikler. Fakat nasıl oluyor da karadelikler maddeleri yutarak enerji üretiyorlar? Aslında, karadelikler Evrene oldukça fazla miktarda enerji de sağlayan kozmik topluluğumuzun değerli üyeleridir!
Yukarıdaki çizimde, bir karadelik arkasında bulunan yakın bir yıldızdan madde yutuyor. Sonsuza kadar yok olmadan önce yıldızdan gelen madde karadelik etrafında oldukça yüksek hıza ulaşmaktadır. Bu hızlı-ilerleyen madde uzaya X-ışınları şeklinde enerji yayar. Aynı zamanda, enerjiyi güçlü jet maddesi şeklinde iki yönlü olarak dışarıya salmaktadır.
Bütün karadelikler enerjiyi aynı şekilde salmaz. Bu gökbilimcileri uzun süredir şaşırtmaktadır. Problem X-ışınları olarak salınan enerji miktarı ve jet olarak salınan madde arasındaki ilişkide yatmaktadır. Başlangıç olarak, bu ilişkinin tüm karadelikler için benzer olduğunu düşünüyorlardı. Fakat daha sonra tuhaf şeyler keşfedilmeye başlandı.
Tuhaflıkların sayısı arttıkça, aslında birbirinden oldukça farklı iki tür gökada motoru olduğu ortaya çıktı. Birisi benzinle, diğeri mazotla çalışan iki farklı motor gibi!
Şimdi gökbilimciler şimdi karadeliklerin bir tür motordan diğerine dönüştüklerini gözledi. Bu yeni gözlemlere göre iki farklı karadelik türü yok, ama iki farklı şekilde çalışabilen karadelikler var.
İlginç Gerçek
Bir karadeliğin tersi bir ak deliktir. Hiçbirşey – hatta ışık bile – bir ak deliğe giremez, fakat madde çıkabilir! Bununla birlikte, ak delikler muhtemelen gerçek Evrende mevcut değiller – sadece çok zor bir matematik problemine önerilen çözümdürler.
Meer informatie
Uzay Gazetesi'nin bu sayısı Kraliyet Gökbilim Derneği basın bülteni kaynak alınarak hazırlanmıştır.
Share:
